آلمان به عنوان یکی از سه کشور اروپایی عضو برجام همواره طی سال های اخیر در شعار و سطح کلام از توافق هسته ای حمایت کرده اما در مرحله عمل و اجرای سازوکارهای مالی گامی در مسیر احیای برجام برنداشته است. بنابراین می توان گفت حمایت سیاسی از برجام، اصلی ثابت در سیاست خارجی سران برلین بوده است.

این اصل در آخرین سفر «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان به سرزمین اشغالی نیز رعایت شد. مرکل که در پایان دوره ۱۶ ساله رهبری‌ خود، اسراییل را به عنوان آخرین مقصد سفرش برگزید و با «نفتالی بنت» نخست وزیر این رژیم دیدار و گفت وگو کرد و همان طور که انتظار می رفت، برجام و ایران از مهمترین مباحث مطرح شده در این دیدار بود.

مرکل از یک سو به حمایت بی چون چرای آلمان از تمامیت ارضی اسراییل تاکید کرد و از سوی دیگر نیز در صدد همراه ساختن تل آویو با سیاست های برجامی دولت خود و همچنین اتحادیه اروپا برآمد. اگر چه در زمینه برجام و مذاکرات هسته ای، مرکل چند قدمی از «امانوئل مکرون» رقیب فرانسوی عقب است.

برخلاف دهه های اخیر که آلمان نقشی محوری در سیاست داخلی و خارجی اتحادیه ایفا می کرد، در چند سال گذشته که مکرون به کاخ الیزه راه یافته، پاریس به ایفای نقش محوری بین تروئیکا و دیگر بازیگران قاره سبز می پردازد؛ چه در زمینه استقلال از آمریکا و ایجاد ارتش واحد اروپایی و چه در زمینه برجام و ایران.

تماس های مکرر مکرون با روسای جمهوری ایران از روحانی گرفته تا رئیسی نمونه ای از این تکاپوها به شمار می رود که البته طرح های ابتکاری وی برای نجات برجام همانند مشارکت دادن عربستان در مذاکرات هسته ای با موافقت تهران همراه نبوده است.

 مرکل اما نقش کم رنگ تری در مسائل برجامی دارد و با نزدیک شدن به روزهای پایانی حیات سیاسی خود به تکاپو افتاده تا از متحد خود در قبال ایران دلجویی و بنت را به تداوم حمایت های برلین از تل آیو دلخوش کند.

از نگاه ناظران، آلمان با سه بازیگر از قبیل آمریکا، فرانسه و اسرائیل روابط استراتژیک دارد. یکی از عوامل اصلی تاثیر گذار بر تعیین سیاست خارجی آلمان در مقابل اسرائیل به تحولات منطقه خاورمیانه و نیز منافع این کشور مانند کاهش و کنترل آسیب های امنیتی که از این منطقه می تواند برای آلمان بوجود بیاید مانند تروریسم و سیل پناهجویان بر می گردد. هولوکاست نیز دلیل دیگری بر حمایت مرکل از رژیم صهیونیستی است زیرا آلمان بعد از جنگ جهانی دوم، خود را در برابر یهودیان مسوول و متعهد حس می کند.

درکنار عامل مذکور، عواملی دیگر نیز در این زمینه اثرگذارند که تاثیر آنها در دوره های زمانی مختلف متفاوت است مانند تعلقات حزبی سیاستمداران حاکم، جهت گیری ها و گرایش های سیاسی شخصی سیاستمداران آلمانی و اینکه چه کسی مسوول پرونده روابط با اسرائیل است.

وقتی مرکل در جریان هشتمین سفر به اسراییل تاکید می کند ««در هفته‌های سرنوشت‌سازی در رابطه با آینده توافق هسته‌ای با ایران  قرار داریم»، نگران تشدید فعالیت های هسته ای ایران است؛ فعالیت هایی که با شدت و جدیت تمام در دولت رئیسی ادامه یافته و نگرانی غرب و متحدان منطقه ای آنها را در پی داشته است.

به ویژه آنکه به تازگی «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد ذخایر اورانیوم غنی‌ شده این کشور با غلظت ۲۰ درصد از مرز ۱۲۰ کیلو فراتر رفته است.

بنابراین در مواضع مرکل نگرانی نسبت به توسعه برنامه هسته ای ایران و توانمندی افزون تر تهران در این زمینه آشکارا به چشم می خورد همان گونه که صدراعظم آلمان گفت «هر روزی که بدون پاسخ تهران به تلاش‌های آمریکا می‌گذرد، ایران اورانیوم بیشتری غنی می‌کند.»

در اینجا بود که مرکل در جریان این سفر بناچار راه خود را از رژیم صهیونیستی جدا کرد و ضمن تاکید بر پایبندی برلین به برجام از «ولادیمیر پوتین» و «شی جی پینگ» روسای جمهوری روسیه و چین خواست تهران را به میز مذاکره برگردانند.

البته تجربه تعهدپذیری ایران و عهدشکنی طرف غربی در دولت روحانی به دولت رئیسی انتقال یافته است. از شواهد اینگونه بر می آید که دولت سیزدهم تا نسبت به لغو تحریم ها مطمئن نشود پای میز مذاکره ای که طرف مقابل چیده، حاضر نخواهد شد. بنابراین توپ را به زمین غرب ارسال کرده است تا با نشان دادن حسن نیت، تهران را به ادامه مذاکرات امیدوار کنند.

پایان/